Kod muslimana u Bosni i Hercegovini rijetko se praktikuje oživljavanje uspomena na vrijedne i zaslužne ljude, naročito one koju su za života proveli radeći za dobro Islamske zajednice, a iza sebe nisu ostavili pisanih djela niti hajrata materijalne prirode.Međutim, takvi ljudi, po onome kako su živjeli, koliko su se žrtvovali za opšte dobro, zaslužuju da ih se sjeća, ako ni zbog čega ono da budu uzor generacijama koje ih naslijeđuju.

 Takvi primjeri ili uzori življenja su svakako i muderis hafiz Muhamed ef.Muftić i njegova dva učenika: hafiz Hamzalija ef.Ibrišimović i hadžihafiz Džemal ef.Hodžić, zvani Gagić, koji su bili i ostali uzor, prije svega i islamskog načina života, nesebičnog rada za dobro IZ, kao i radu na planu islamske prosvjete.Veliki pregaoci, cijenjeni i u narodu omiljeni ostali su do kraja svog života, a još uvijek mnogi ih se s poštovanjem i danas sjećaju.

Hafiz Muhamed ef. Muftić-vjeran bošnjačkoj tradiciji

Hafiz Muhamed ef.Muftić, sin hodže hafiz Ahmed ef., rođen 1875.godine u Gradačcu. Vjersko znanje učio je u „Svirac medresi“u Gradačcu i uzeo idžazet pred starijim bratom hafiz Ahmed-Hilmi efendijom-muderisom spomenute medrese. Pred njim je završio i hifz. Od 1918.godine pa do smrti bio je imam i hatib Sviračke džamije, pošto mu je brat prešao za imama, hatiba i vaiza u Husejniju džamiju. Muderisiku dužnost je obavljao 11 godina. Da bi svoje učenike osposobio za buduće službe, đaci starijih razreda su po redu obavljali imamsku i hatibsku dužnost u džamiji Svirac, a pod kontrolom hafiz Muhamed ef. Uz to, ustrajno je radio i na poučavanju hifza. Između mnogih učenika koje je uspješno obrazovao i vaspitavao  su i hafiz Hamzalija ef. Ibrišimović iz Čifluka kod Srebrenika i hadži hafiz Džemal ef.Hodžić, zvani Gagić, iz mahale Dželikani, takođe kod Srebrenika. Uz zahvalu svom muderisu da su pred njim završili medresu i postali HAFIZUL-KUR'AN 1941.godine  oni su se zajedno sa svojim muderisom slikali za uspomenu i sjećanje, a što se vidi na fotografiji.

Hafiz Muhamed ef. Muftić je bio cijenjen kao razborit i svestrano obrazovan čovjek-alim. Bio je živi primjer urednog i umjerenog čovjeka, pa je tako i svoje učenike poučavao. Zbog toga je među svojim učenicima ostao u najljepšoj uspomeni i svi su se prema njemo odnosili s najvećim poštovanjem. Posjedovao je veliko znanje, a poznat je po tome što je volio hifz i nastojao je da hifza bude što više, te je pred njim hifz završio veliki broj učenika. Vanrednan je i odgovoran alim, čovjek vanrednih ljudskih kvaliteta. Krasili su ga poštenje, skromnost, pravedsnost i plemenitost. Cijeli život proveo je za dobrobit islama i muslimana, za očuvanje islamskih vrijednosti i bošnjačke tradicije. Bio je odan vjeri, vrstan hafiz, spadao u krug učene uleme, odličan poznavalac arapskog i turskog jezika i islamskih nauka. Cijeli svoj život ef.Muftić je proveo u osposobljavanju učenika islamskim znanostima na mjestu muderisa „Svirac medrese“ u Gradačcu.  Na ahiret je  preselio u maju 1944. godine i pokopan je u haremu Sviračke džamije u Gradačcu. (Milostivi Allahu!Ti ga nagradi džennetskim naseljem i kabul mu učini njegova dobra djela.Amin!)

Hadži hafiz Džemal ef. Hodžić, zv. Gagić –obnašao visoke dužnosti

 Hadži hafiz Džemal ef. Hodžić je rođen 1922. godine u mahali Dželikani, općina Srebrenik, od oca hafiz Osmana efendije i majke Emine, rođene Bijelić iz Gornjeg Srebrenika. Kao prvo muško dijete  svojih roditelja, po svojoj i očevoj želji 1934. godine odlazi u „Svirac-medresu“ u Gradačac pred znamenitog hafiz Muhameda ef.Muftića, sina još znamenitijeg hafiz Muhameda ef. Muftića, sviračkog muderisa, sina još znamenitijeg i u svoje vrijeme u Carigradu poznatog umnog čovjeka hadži hafiza Ahmed-Hilmi ef. Mulaibrahimovića, zvanog Svirac, po kojem je medresa i dobila ime, a muderisku dužnost obavljao je više od pedeset godina (1883.-19334.).

 Hadži hafiz Džemal ef. 1941.godine završava medresu i hifz odličnim uspjehom. Kao prvi među najboljima u medresi, slika se sa svojim muderisom 1941.godine, kao maturant sa svojim kolegom hafiz Hamzalijom ef. /prilog na slici/. Prvo službovanje odvodi ga 1942.godine u Bosanski Novi na dužnost mujezina i mualima u Čaršijskoj džamiji. Iste godine sklapa brak sa Esmom Rakanović, a krajem 1943.godine vraća se u Gradačac, gdje je postavljen za imma „Džedid“ džamije (Begova džamija) i tu ostaje do 1951.godine, kada prealzi u Husejniju, takođe u istom gradu, gdje ostaje do 1973.godine, kada mijenja mjesto službovanja i odlazi u džamiju u Odžak. Tu radi punih deset godina, sve do odlaska u zasluženu mirovinu. Skoro 40 godina bio je u h.hfz Džemal ef. u hizmetu Islamskoj zajednici, gdje je ostavio vidne rezultate.

 Umirovljen, vraća se u Gradačac 1983.godine, u svoju kuću i nastavlja imamsku dužnost u džamiji „Bukvari“ do 1990.godine. U toku svog radnog vijeka h.hfz. Džemal ef Gagić bio je predsjednik Ilmije u Gradačcu 20 godina, član Izvršnog odbora Ilmije BiH, sekretar i vjerskoprosvjetni referent Vakufskog povjerenstva u Gradačcu ( od 1946. do 1973.) i član Republičkog i Vrhovnog sabora u SFRJ. Jedan je od inicijatora borbe protiv alkoholizma koja je otpočela 70-tih godina prošlog stoljeća na nivou BiH. Akciju je lično vodio u svom „šljivarskom“ Gradačcu koja je zahvaljujući njemu dala velike rezultate.

 “Da su ljudi bili malo uporniji i složniji akcija bi mogla uspjeti u cijeloj BiH, ali mnogi nisu htjeli da shvate da je alkohol najveće  zlo čovječanstva, a ne samo IZ-e“, govorio je tada hafiz Gagić.

Kao dijete prvu naobrazbu stekao je pred svojim ocem hafiz Osmanom ef. i s ljubavlju se prisjećao tih dana. Učilo se napamet i puno se iz Kur'ana znalo napamet. Otac je poučavao i u kući i u mektebu. Sve što su ljudi u ono vrijeme naučili u Srebreniku, naučili su od hafiza Gagića. Sigurno se može reći da je h.hafiz Džemal ef. spadao u prvake uleme u BiH.Vladao je odlično arapskim jezikom, u govoru, čitanju i prevođenju nije imao premca. Bio je izuzetan učač Kur'ana, uz pravilno i tačno izgovaranje „MEHARIDŽI-HURUFA“. Učenjem je uzbuđivao srca i hranio duše slušalaca, pa je kao takav bio poznat u BiH i šire, gje su odjekivali ezani i salavati sa munara snimljeni na kasetama, na način koji je bio samo njemu svojstven.  Kao član Izvršnog odbora Ilmije BiH prilikom posjete SSSR-u počašćen je da u moskovskoj džamiji, kao i učenicima i profesorima medrese u Buhari, prouči po jedno ašere (Glasnik IZ br. 7-8. 1973.).Na mnogim vjerskim svečanostima h.hafiz Džemal ef. je pozivan pred mikrofone da poznatim mekamom prouči ašere. Zagrebački Jugoton je 1973.godine snimio gramofonsku ploču na kojoj je ovaj uvaženi hafiz učio suru IKRE. Mnoge su vrline krasile Džemala ef.Gagića, velikog alima, učenost, poznavanje šerijatskih propisa i dr. Skoro 40 godina klanjao je beš-vakat u džematu u džamiji. Kao vaiz, visokog retoričkog nivoa, razvio je vještinu govorništva.Kao mualim, a i u tome je prednjačio, znanjem i svojim metodom rada odgajao je mlađe generacije, usađujući u njihova srca ljubav za islam. Skoro svake godine njegovi polaznici vjerske pouke bi činili hatma dove, što je takođe dokaz predanog rada ovog velikog efendije.

Koliko je volio Kur'an  najbolje potvrđuju njegove riječi: „Ja bih u mjesecu Ramazanu tri puta „proučio“ Kur'an, a.š., a u ostalim mjesecima po jedan put najmanje“.

 U mjestima gdje je službovao bio je voljen i cijenjen, a u Gradačcu se i danas može čuti kako je hafiz Gagić bio i ostao ponos ovog mjesta.Važno je još istaći da je 1967.godine obavio hadž, a sveto mjesto muslimana posjetio je dva puta kao vodič.

 Zanimljivo je istaći da je imao bogatu i raznovrsnu ličnu biblioteku i gdje god bi putovao obavezno bi ponio po neku knjigu koja mu je nedostajala. Između ostalih djela imao je Tefirul-kebir u 8 džildova, Ahkamul-Kur'an u tri sveske, Kadi-Bejdavi, Buhariju od Askalamije u 12 svesaka, Ajmiju u 8 svezaka, nekoliko Hamisa iz arapske književnosti, Kasidci-lamiju, Kešfuz-Zenun u 2 džilda, koji sadrži 14 500 obrađenih djela iz arapske književnosti, kao i mnoga druga djela iz raznih oblasti. Rahmetlullahi Alejhi Rahmeten Vasiaten!

HAFIZ HAMZALIJA EF. IBRIŠIMOVIĆ 1918-1987. 

   Hafiz Hamzalija Ibrišimović je rođen u Donjim Moranjcima kod Sreebrenika 1918.godine, od oca Omera i majke Zule-hanume. Uz roditelje provodi djetinjstvo i pohađa mekteb, nakon čega upisuje Svirac mederesu u Gradačcu, gdje postaje učenik uvaženog muderisa hafiza Muhameda ef.Muftića.

 Isticao se kao veoma dobar učenik, te u ovoj medresi stiče zvanje hafiza. Kasnije prealzi u Čačak medresu u Brčko i nastavlja učenje pred muderisom Abdulah ef. Ibrahimbegovićem.Po završetku ove medrese odlazi u džemat Rakovčani kod Prijedora.U međuvremenu se oženio Fatima-hanumom.Nakon jedne godine prelazi u džemat Varoška Rijeka kod Bužima. Nakon tri godine rada u ovom džematu, teško se razbolio i upućen je na liječenje u Zagreb.Ljekari su konstatovali da je doživio jak moždani udar i paralizu desne strane tijela, usljed čega je izgubio moć govora. Godinama su ljekari i najuža porodica pomagali mu raznim terapijama vratiti mu moć govora i poslije dužeg perioda je uspio nesmetano proučiti Fatihu, Elif-lam-mim i Ihlas. U toku liječenja džematlije su nesebično materijalnmo pomagale porodicu, kako bi hafiz ozdravio, što dovoljno  govori o autoritetu koji je za kratkog vremena stekao u Varoškoj Rijeci. Dakle, naš uvaženi hafiz nije ostao bez pamćenja, ali je ostao s oštećenim svojstvom govora. Istinit je navod gosp. Nijaza Hadžića koji kaže da je jedino mogao proučiti suru Ihlas i Elif-lam-mim. Sama ta činjenica, navod  Nijaza Hadžića, dovoljno govori da hafiz Hamzalija Ibrišimović nije izgubio pamćenje.  „U prilog ovoj tvrdnji navodim lično iskustvo.Naime, imao sam priliku i čast nekoliko puta u džematu Brezovo Polje ugostiti uvaženog hafiza.Njegovoj posjeti posebno su se radovala djeca, jer se znalo da hafiz nikada nije dolazio praznih ruku. Jedne noći klanjali smo u Aziziji džamiji jaciju namaz. Ja sam kao imam učio suru Er-rahman i kad sam  na drugom rekjatu proučio 22.ajet  pomenute sure, hafiz Hamzalija se odjednom naglo nakašljao, što je meni bio išaret da sam pogriješio. Kada smo došli kući uzeo je Kur'an i našao pomenuti ajet, zatim napisao harf „ajn“ pokazujući na mene, a onda napisao „hamze“ , kako stoji u pomenutom ajetu“, sjeća se Hadžić. Uspravan i stasit, pitoma i mila lika, blage naravi, zahvalan Alhu, dž.š., život je proveo skromno i u bogobojaznosti. Iako vidno oštećenog zdravlja, uspio je s hanumom za života školovati i na put izvesti četvoro djece. Nihad je završio ekonomski fakultet, Fuad višu mašinsku školu, Smajl višu komercijalnu, a kćerka Džiha farmaceutsku školu. Sinovi su danas poznati poduzetnici u Srebreniku, a kći veoma stručan farmaceut u istom mjestu. Hafiz Hamzalija je umro 1987.godine, a životna mu saputnica Fatima-hanuma godinu dana kasnije.Ukopan je u mezaristanu u rodnom mjestu, a na dženazi su safovi   bili ispunjeni velikim brojem njegovih kolega hafiza, imama, komšija, prijatelja i poznanika, govoreći kako je na ahiret ispraćen plemenit čovjek-uvaženi hafiz Hamazalija Ibrišimović.