M

U Kurʼānu se māna (al-mannu - الْمَنُّ) spominje uz  prepelice (as-salwā - السَّلْوىَ), sveukupno u tri sūre (Krava/al-Baqara, 2:57; Bedemi/al-Aʻrāf, 7:160; TāHā/ṬāHā, 20:80). Ova tri spomena māne i prepelica u vezi su sa darovima (ili čudima) datim jevrejima nakon prelaska Crvenoga mora. Uz mānu i prepelice sūre 2:57. i 7:160. spominju i “hladovinu” ili “natkriljene oblake” (al-ġamām - الْغَمَامُ) date jevrejima, dok sūra 20:80. spominje samo mānu i prepelice.

Šta je māna (al-mannu - الْمَنُّ)? Iz Kurʼāna razumijemo samo to da je māna data kao dar  jevrejskome narodu i  Mūsāu/Mojsiju, māna im je data u pustinji, po izlasku iz Egipta ili nakon izbavljenja iz faraonova ropstva i prelaska preko Crvenoga mora na Sinaj. Za mānu se u sūri Krava/al-Baqara (2:57) kaže kratko:

وَ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ

Wa anzalnā ʻalaykumu l-manna...

“I dali smo vama [jevrejima] mānu...”

Gotovo iste izjave u Kurʼānu o māni nalazimo i u sūrama 7:160. i 20:80. Božanska riječ Kurʼāna ne nudi horizontalno objašnjenje za riječ māna (al-mannu - الْمَنُّ), te je za njezino značenje potrebno konsultirati rječnike i komentare Kurʼāna. 

Ḫalīl al-Ğurr daje sljedeće objašnjenje riječi al-mannu:

...نَدىَ يَنْعَقِدُ عَلىَ شَجَرٍ عَسَلاً وَيَجِفُّ جَفَافَ الصَّمْغِ، وَهُوَ حِلْوٌ يُؤْكَلُ ...

“Al-mannu je rosa koja pada na drveće kao med, osuši se poput smole, slatka je, jestiva...“

Aṭ-Ṭabarī nudi nekoliko objašnjenja i tumačenja riječi māna, gotovo sve njih dovodi u vezu sa ranim komentatorom ʻAbdullāhom ibn ʻAbbāsom. Navedimo neka od njegovih tumačenja.

Māna znači ṣamġah (صَمْغَةٌ), slasna smola, ili, pak, māna jeste nešto “što im je dolazilo nalik [jestivom i slasnom] snijegu”:

كَانَ الْمَنُّ يَنْزِلُ  عَلَيْهِمْ مِثْلَ الثَّلْجِ ...

Potom aṭ-Ṭabarī navodi da su drugi komentatori ustvrdili da je māna neki napitak (huwa šarābun – هُوَ شَرَابٌ), a među njima ima onih koji su narav māne objasnili ovako:

“To je napitak koji je spuštan jevrejima nalik medu, miješali su ga sa vodom i pili”.

الْمَنُّ شَرَابٌ كَانَ يَنْزِلُ عَلَيْهِمْ  مِثْلَ الْعَسَلِ، فَيَمْزُجوُنَهُ بِالْمَاءِ، ثُمَّ يَشْرَبوُنَهُ

Objašnjenja koja za riječ al-mannu još daje aṭ-Ṭabarī su:

“Med koji je jevrejima stizao s neba” – الْمَنُّ: عَسَلٌ كَانَ يَنْزِلُ لَهُمْ مِنَ السَّمَاءِ

“Al-mannu je kruh u obliku pogače, lepinje” – الْمَنُّ: الْخُبْزُ الرُّقَاقُ

“Al-mannu je isiot, đumbir” – الْمَنُّ: الزَّنْجَبيِلُ

“Al-mannu je padala na njihovo drveće, pa su ustajali rano da je beru i jeli koliko su htjeli” – كَانَ الْمَنُّ يَنْزِلُ عَلىَ شَجَرِهِمْ، فَيَغْدوُنَ عَلَيْهِ، فَيَأْكُلوُنَ مِنْهُ مَا شَاءوُا 

“Al-mannu je slatki sok” – الْمَنُّ، هُوَ التَّرَنْجَبيِىنُ

Među brojnim predanjima jeste i izreka (ḫabar) Božijeg poslanika Muhammeda, a.s., u kojoj se, prema aṭ-Ṭabarīju, navodi sljedeće:

الْكَمْأَةُ مِنَ الْمَنِّ، وَمَاؤُهَا شِفَاءٌ لِلْعَيْنِ ...

“Al-kamʼatu (vrsta jestive gljive) jeste od al-mannu (māne), njezin iscjedak je lijek za oči”.

Bez obzira na veliki broj tumačenja riječi al-mannu koje donose komentatori Kurʼāna (aṭ-Ṭabarī, al-Māwardī, az-Zamaḫšarī, Ibn Kaṯīr...), māna ili al-mannu jeste hrana ili piće, ili oboje, koji su darovani jevrejima da prežive u surovim pustinjskim uvjetima na Sinaju.

Vidi: PREPELICE (as-salwā).

         

Izvori i literatura:

Ğurr,  Ḫalīl al-Ğurr, al-Muʻğamu l-ʻarabī al-ḥadīṯ, Librarie Larousse, Paris, 1973.

Ibn Kaṯīr, Tafsīru l-qurʼāni l-ʻaẓīm, Beirut, 1980.

Iṣfahānī, ar-Rāgib al-Iṣfahānī, Muʻğamu mufradāti alfāẓi l-Qurʼān, Bairut, 1972.

Māwardī, ʻAlī b. Muḥammad al-Māwardī, an-Nukatu wa l-ʻuyūnu fī t-tafsīr, Beirut, 1992.

Muftić, Teufik, Arapsko-bosanski rječnik, el-Kalem, Sarajevo, 2004.               

Ṭabarī, Ibn Ğarīr aṭ-Ṭabarī, Ğāmiʻu l-bayān ʻan taʼwīli āyi l-qurʼān, Kairo, 1954 – 1969.

Zamaẖšarī, ʻUmar az-Zamaẖšarī, al-Kaššāfu ʻan ḥaqāʼiqi tanzīli wa ʻuyūni l-aqāwīli fí wuğūhi t-ta’wīli, Bejrut, 2001.