S

U Kur’ānu se na tri mjesta spominje osoba po imenu Samirija (Samarićanin - السَّامِرِيُّ) u vezi sa zlatnim teletom. Tajnovita ličnost Sāmirije (as-Sāmiriyyu - السَّامِرِيُّ) spominje se samo u XX suri (Ṭā Hā, 85, 87, 95), a u vezi sa “kazivanjem o zlatnom teletu” (qiṣṣatu l-‘iğl – قِصَّةُ الْعِجْلِ).

Tele, za koje se iz konteksta znade da je zlatno, spominje se osam puta u Kur’ānu. Za razliku od Biblije (Izlazak, 32), gdje se Aron (Hārūn, a.s.) spominje kao onaj ko je jevrejima izlio zlatno tele, Kur’ān kazuje da je vinovnik nastanka (zlatnog) teleta bio as-Sāmiriyya.

Ko je bio Sāmirija/Samarićanin? Zašto je baš on jevrejskom narodu “izumio” ili “spravio” zlatno tele? Kada je “spravio” zlatno tele? Ovdje ćemo ponuditi nekoliko odgovora na ova pitanja pozivajući se na nekoliko klasičnih komentara Kur’āna koji se opširno bave “kazivanjem o (zlatnom) teletu” (qiṣṣatu l-‘iğl - قِصَّةُ الْعِجْلِ), ili “kazivanjem o as-Sāmiriyyevom teletu” (qiṣṣatu ‘iğli s-sāmiriyyi - قِصَّةُ عِجْلِ السَّامِرِيِّ), a neki komentari u svojim djelima ovu dionicu iz Kur’āna, koja dijelom govori o boravku jevrejskog naroda na Sinaju, naslovljavaju ili označavaju riječima: “Kazivanje o obožavanju (zlatnoga) teleta” (qiṣṣatu ‘ibādati l-‘iğli - قِصَّةُ عِبَادَةِ الْعِجْلِ). I novija komentatorska djela o Kur’ānu govore o as-Sāmiriyyi, neka ćemo ovdje spomenuti.

Sūra al-A‘rāf (VII:138) navodi jedan izdaleki nagovještaj da će dio jevreja, nakon izlaska iz egipatskog ropstva, skliznuti u idolopoklonstvo. Kako se razumije iz VII. sūre, kao i drugih sura koje aludiraju na ovu dionicu svete jevrejske povijesti (ili govore o njoj u kratkim bljescima), jevrejima se bio oduljio boravak na Sinajskoj gori, pustinjski uvjeti su bili teški. Pred Mūsāa su ispostavljali mnoge zahtjeve, štaviše, tražili su da im Mūsā “napravi božanstvo”. Prema Kur’ānu (VII:138):

وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلَى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَى أَصْنَامٍ لَهُمْ قَالُوا يَا مُوسَى اجْعَلْ لَنَا إِلَـهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ

I Mi sinove Israilove preko mora prevedosmo, i oni naiđoše na jedan narod koji se kumirima klanjao, pa povikaše: “O Mūsā, deder i ti nama božanstvo napravi kao što i oni božanstva imaju!” A Mūsā im reče: “Ta, vi ste doista narod neznalački!”

Al-Qurṭubī (VII:181) navodi da je as-Sāmiriyya čuo ove riječi (sami‘a qawlahum – سَمِعَ قَوْلَهُمْ) kojim neki jevreji traže od Mūsāa da im on “napravi božanstvo”. Al-Qurṭubī na istom mjestu dodaje da su božanstva koje su jevreji vidjeli “kod naroda koji se kumirima klanjao” bili na priliku krava (وَكَانَتْ تِلْكَ الآلِهَىةُ عَلَى مِثَالِ الْبَقَرِ).

Kako se iz maloprije navedenog Kur’ānskog ulomka vidi, Mūsā, a.s., je odlučno sprječavao idolopoklonstvo među jevrejima. Međutim, uskoro je Mūsā otišao na brdo, Ṭūr, da primi objavu Tawrāta, jevrejski narod je ostao sa njegovim bratom Hārūnom. A uskoro se, kako ćemo vidjeti, javlja i tajnovita osoba, as-Sāmiriyy (Samarićanin). On je zaveo dio jevreja načinivši im zlatno tele.

Prateći Kur’ān redoslijedom, u njegovoj knjiškoj formi, prvi spomen zlatnog teleta donosi se u sūri al-Baqarah (II:51): وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ - “I kada s Mūsāom/Mojsijem susret odredismo četrdeset noći, vi ste, nakon njega, zlo djelo čineći, tele prihvatili!” Ovaj stavak pokazuje da je Mūsā, a.s., ovih četrdeset dana i noći boravio na Sinajskoj gori, gdje je primio Tawrāt (Toru). Za to vrijeme, as-Sāmiriyya je jevrejima “spravio” zlatno tele. U al-Baqarah (II:54) izričito se navode Mūsāove riječi: يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنفُسَكُم بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ - “O moj narode! Zlo ste sami sebi učinili što ste tele [kao božanstvo] prihvatili!”

 Al-Baqarah (II:92) donosi novi detalj, naime, premda su obožavatelji zlatnog teleta između jevreja znali da je Mūsā donio “jasne znakove” (وَلَقَدْ جَاءَكُمْ مُوسَى بِالْبَيِّنَاتِ), oni su i nakon toga ostali pri obožavanju zlatnog teleta (ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ), čineći tako prema sebi zločin (وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ). U sūri al-Baqarah (II:93) se za obožavatelje zlatnoga teleta oštro kaže: وَأُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ - “Srca njihova su teletom bila opijena zbog njihova nevjerovanja!”

Mjesto iz an-Nisā (IV:153) spominje motiv zlatnog teleta kao jedan od neugodnih zahtjeva koje je Mūsāu ispostavljao dio jevrejskog naroda. Ovo mjesto u Kur’ānu (IV:153) karakteristično je po tome što se njime tješi i samoga Muhammeda, a.s., kaže mu se: يَسْأَلُكَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَن تُنَزِّلَ عَلَيْهِمْ كِتَابًا مِنَ السَّمَاءِ – “Sljedbenici Knjige traže od tebe, [o Muhammede], da im Knjigu spustiš s neba...” Na istom mjestu potom se kaže: فَقَدْ سَأَلُوا مُوسَى أَكْبَرَ مِن ذَلِكَ - “Pa, i od Mūsāa su tražili i više od toga!”

Kur’ān zatim spominje da je dio jevrejskog naroda od Mūsāa tražio samu scenu bogojavljenja: أَرِنَا اللهَ جَهْرَةً - “Deder, na javi nam pokaži Boga!” Nakon ovoga, “zbog zločinstva njihova munja ih je ošinula” (فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ). Također, ljudi koji su izvoljevali objelodanjivati takve krupne zahtjeve Mūsāu “zatim su se, nakon što su im jasni znaci došli, teleta prihvatili!” (اتَّخَذُوا الْعِجْلَ مِن بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ). Kur’ān navodi da im je taj grijeh Bog oprostio (فَعَفَوْنَا عَن ذَلِكَ), a Mūsāu je Bog nakon toga “jasnu moć podario” (وَآتَيْنَا مُوسَى سُلْطَانًا مُبِينًا).

U sūri Ṭā Hā (XX:88) ukazuje se na as-Sāmiriyyu kao onoga “koji im je tele koje je rikalo izlio (فَأَخْرَجَ لَهُمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ), i oni (jevreji oko njega) su rekli: “Ovo je vaše božanstvo i božanstvo Mūsāovo, on (Mūsā) ga je zaboravio” (فَقَالُوا هَذَا إِلَهُكُمْ وَإِلَهُ مُوسَى فَنَسِيَ).

O razlozima zašto se uopće javlja ovo kazivanje o “zlatnom teletu” Ismā‘īl Ḥaqqī Burūsawī smatra da je ono bilo jedno iskušenje. On doslovno kaže:

...وَلاَ شَكَّ أَنَّ اللهَ خَلَقَهُ اِبْتِلاَءً لِعِبَادِهِ لِيُظْهِرَ الثَّابِتَ مِنَ الزَّائِغِ...

“Nema sumnje da je Bog stvorio zlatno tele da bi iskušao svoje štovatelje, da bi pokazao ko je čvrst u vjeri, a ko je slab...” Na istom mjestu Burūsawī dodaje da je stvaranje Iblīsa veće čudo od stvaranja zlatnog teleta, a i Iblīs je stvoren kao iskušenje...

... وَأَعْجَبُ مِنْ خَلْقِ اللهِ الْعِجْلَ خَلْقُهُ إِبْلِيسَ مِحْنَةً لَهُم...

 Sura al-A‘rāf (VII:148) daje bliže detalje od čega je bilo spravljeno ovo idolopoklonsko tele, spominje da im je bilo napravljeno “od njihova nakita” (min ḥuliyyihim - مِنْ حُلِيِّهِمْ), te da je “tele rikalo” (lahū ḫuwār – لَهُ خُوَارٌ). Naravno, iz konteksta Kur’āna razumije se sljedeće: “Rika teleta” tek je puka obmana, nije ta rika nikakva “objavljena riječ”, te se na istom mjestu prijekorno pita obožavatelje teleta: أَلَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لَا يُكَلِّمُهُمْ - “A zar [obožavatelji teleta] nisu vidjeli da ono s njima nije govorilo”, zlatno tele im, k tome, “nije na Pravi Put pokazivalo” (وَلَا يَهْدِيهِمْ سَبِيلًا).

 Riječ ḫuwār (خُوَارٌ) az-Zamaḫšarī (II:151) objašnjava sintagmom ṣawtu l-baqar (صَوْتُ الْبَقَرِ) - “rikanje/mukanje krave”. As-Sāmiriyya je svojim idolopoklonskim spletkama spravio “zlatno tele” jednoj skupini jevreja, az-Zamaḫšarī se o tome poziva na komentatora al-Ḥasana (II:151):

إِنَّ السَّامِرِيَّ قَبَضَ قَبْضَةً مِنْ تُرَابٍ مِنْ أَثَرِ فَرَسِ جِبْرِيلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَوْمَ قَطْعِ الْبَحْرِ فَقَذَفَهُ فِي فِيِّ الْعِجْلِ فَكَانَ عِجْلاً لَهُ خُوَارٌ...

“As-Sāmiriyya (Samarićanin) je uzeo šaku praha sa traga konja Ğibrīlova (Džibrilova), a.s., na dan rastupanja [Crvenoga] mora, pa bi ga (toga praha) ubacivao u usta teleta, i ono je rikalo...” Prema Ibn ‘Arabīju (II:31), ime ovog Ğibrīlova konja je “al-Ḥayzūm, to je konj života”. (...الْحَيْزُومُ الَّذِي هُوَ فَرَسُ الْحَيَاةِ). Ovu namisao o Ğibrīlovu konju kao “konju života” (farasu l-ḥayāti) nalazimo u mnogim klasičnim komentarima Kur’āna, npr. Ismā‘īl Ḥaqqī Burūsawī (V:420) kaže sljedeće: “Kad god bi konj stavio svoje prednje i zadnje noge na taj suhi put, ispod njegovih kopita odmah je nicalo bilje...”

كُلَّمَا وَضَعَ الْفَرَسُ يَدَيْهِ أَوْ رِجْلَيْهِ عَلَى الطَّريِقِ الْيَبَسِ يَخْرُجُ مِنْ تَحْتِهِ النَّبَاتُ
فِي الْحَالِ...

 Nakon što je az-Zamaḫšarī spomenuo “Ğibrīlova konja”, prelazi sa spomena zlatnog teleta na tajnovitu osobu, as-Sāmiriyyu, sačinitelja “zlatnoga teleta”. Ovim az-Zamaḫšari izravno ukazuje na suru Ṭā Hā (XX:95. i dalje), to je jedino mjesto u Kur’ānu gdje se o osobi as-Sāmiriyye kaže nešto pobliže, to jest, objašnjava se odakle mu moć da od zlatnoga nakita spravi, na “čudotvoran način”, zlatno tele. Naime, sūra Ṭā Hā (95. i dalje) donosi dijalog između Mūsāa, a.s., i as-Sāmiriyye (Samarićanina). Mūsā (Mojsije) je pitao:

 “A šta ti htjede, o Samirija?!” (قَالَ فَمَا خَطْبُكَ يَا سَامِرِيُّ).

Na ovo pitanje Sāmiriyya je odgovorio tako što je objasnio “da je vidio ono što oni [jevreji koji su u njegovoj skupini prelazili Crveno more] vidjeli nisu” (قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ), naime, vidio je – kako kažu komentatori - da se pod kopitama Ğibrīlova konja, po dnu mora gdje je maloprije bila voda, pojavljuje suh prah. Pa je Sāmiriyya rekao Mūsāu, a.s., “da je on to vidio, a drugi nisu vidjeli”, i nastavlja, prema Kur’ānu, objašnjavati Mūsāu: فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا - “Pa šaku zemlje zahvatih sa traga poslanikova [tj. traga Ğibrīlova] i bacih je [na zlatni nakit, i nakit postade zlatno tele]...” Napominjemo, tek uzgredno, da se na ovom mjestu u Kur’ānu Ğibrīl naziva “poslanikom” (ar-rasūl - الرَّسُولُ).

U Kur’ānskom tekstu se još kaže da je as-Sāmiriyya rekao da “ga je duša [strast] njegova na to podstakla” (وَكَذَلِكَ سَوَّلَتْ لِي نَفْسِي). Mūsā, a.s., mu je potom odmjerio kaznu, treba da svima govori “Neka me niko ne dohvata”, “neka mi niko ne prilazi”, “neka me niko ne dotiče” (lā misās - لَا مِسَاسَ), također, prema Kur’ānu (Ṭā Hā, XX:97) Mūsā/Mojsije je tada rekao: لَنُحَرِّقَنَّهُ ثُمَّ لَنَنْسِفَنَّهُ فِي الْيَمِّ نَسْفًا - “Mi ćemo ga [zlatno tele], doista, spaliti i po moru ga, zbilja, svega razasuti!” Ovdje je zanimljivo uočiti ovaj motiv “rasipanja pepela po vodi”, koji vidimo u obrednim formama i nekih drugih religija kako danas tako i u prošlosti.

Al-Qurṭubī (XI:159) tumači prethodno navedena mjesta iz Kur’āna komentarom da je as-Sāmiriyya rekao Mūsāu, a.s:

رَأَيْتُ جِبْريِلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَلَى فَرَسِ الْحَيَاةِ فَأُلْقِيَ فِي نَفْسِي أَنْ أَقْبَضَ مِنْ أَثَرِهِ قَبْضَةً فَمَا أَلْقَيْتُهُ عَلَى شَيْءٍ إِلاَّ صَارَ لَهُ رُوحٌ وَلَحْمٌ وَدَمٌ...

“Vidio sam Ğibrīla, a.s., na konju života (‘alā farasi l-ḥayāti), pa mi je došlo na pamet da uzmem jednu šaku praha sa traga (ispod kopita) konja. Sve na šta bih bacio toga praha postajalo je sa dušom, mesom i krvlju (tj. oživljavalo bi)...”

Prema al-Qurṭubīju (XI:159), tu je i razlog zašto bi as-Sāmiriyya ubacivao “praha u usta/utrobu zlatnog teleta, pa bi ono (za)rikalo”. (وَأَلْقَى الْقَبْضَةَ فِي جَوْفِ الْعِجْلِ فَخَارَ) Također, prema al-Qurṭubīju (XI:180), događaj sa “zlatnim teletom” zbio se nakon što je Mūsā, a.s., otišao na Sinajsku goru (أَيْ مِنْ بَعْدِ خُرُوجِهِ إِلَى الطُّورِ).

Pogodno je na ovom mjestu navesti dio Biblije, u kojem se govori o zlatnom teletu. I Biblijski tekst spominje da se jevrejima oduljio Mojsijev boravak “na brdu”, te su tražili od Arona: “Napravi nam boga!” Evo dijela te epizode (iz jednog novijeg arapskog prijevoda Biblije, al-Kitabu l-muqaddas, 139-140):

وَلَمَّا رَأَى الشَّعْبُ أَنَّ مُوسَى أَبْطَأَ فِي النُّزُولِ مِنَ الْجَبَلِ اجْتَمَعَ الشَّعْبُ عَلَى هَرُونَ وَقَالُوا لَهُ قُمِ اصْنَعْ لَنَا آلِهَةً تَسِيرُ أَمَامَنَا. لِأَنَّ هذَا مُوسَى الرَّجُلَ الَّذِي أَصْعَدَنَا مِنْ أَرْضِ مِصْرَ لاَ نَعْلَمُ مَاذَا أَصَابَهُ. فَقَالَ لَهُمْ هَرُونُ أَنْزِعُوا أَقْرَاطَ الذَّهَبِ الَّتِي فِي آذَانِ نِسَائِكُمْ وَبَنيِكُمْ وَبَنَاتِكُمْ وَأْتُونِي بِهَا. فَنَزَعَ كُلُّ الشَّعْبِ أَقْرَاطَ الذَّهَبِ الَّتِي فِي آذَانِهِمْ وَأَتَوْا بِهَا إِلَى هَرُونَ. فَأَخَذَ ذلِكَ مِنْ أَيْدِيهِمْ وَصَوَّرَهُ بِالإزْميِلِ وَصَنَعَهُ عِجْلاً مَسْبُوكًا. فَقَالُوا هذِهِ آلِهَتُكَ يَا إِسْرَائِيلُ الَّتِي أَصْعَدَتْكَ مِنْ أَرْضِ مِصْرَ.

“A narod, videći gdje Mojsije dugo ne silazi s brda, okupi se oko Arona pa mu rekne: “Ustaj! Napravi nam boga, pa neka on pred nama ide! Ne znamo šta se dogodi s tim čovjekom Mojsijem koji nas izvede iz zemlje egipatske.” “Poskidajte zlatne naušnice što vise o ušima vaših žena, vaših sinova i vaših kćeri – odgovori im Aron – pa ih meni donesite.” Sav svijet skine zlatne naušnice što ih je o ušima imao i donese Aronu. Primivši zlato iz njihovih ruku, rastopi kovinu u kalupu i načini saliveno tele. A oni poviču: “Ovo je tvoj bog, Izraele, koji te izveo iz zemlje egipatske.”

Vratimo li se opet Kur’ānu, jasno se vidi da je kazna za obožavanje zlatnoga teleta bila žestoka, prava starozavjetna.

Az-Zamaḫšarī (I:168. i dalje), tumači 54. āyat sure al-Baqare u kojem se naređuje da se “obožavatelji teleta pokaju pred svojim Gospodarom” (فَتُوبُوا إِلَى بَارِئِكُمْ), te da se “poubijaju između sebe” (فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ). Mnogi klasični komentari raspravljaju o značenju ove druge tvrdnje “poubijajte se između sebe”. Mistički komentari posve jasno ukazuju na potrebu “ubijanja strasti” ili nafsa (نَفْسٌ) u sebi. Ibn ‘Arabī (I: 37) govori o “sablji sufijske vježbe/prakse” (sayfu r-riyāḍah – سَيْفُ الرِّيَاضَةِ) kojom se trebaju ubiti strasti, te govori o “iskorjenjivanju požuda duše” (qam‘u hawāhā – قَمْعُ هَوَاهَا).

Az-Zamaḫšarī (I:168) sa svoje strane tvrdi da ima mišljenja da se ovdje doista radi o Božijoj naredbi “da oni koji nisu obožavali tele pobiju one koji su ga obožavali” (أُمِرَ مَنْ لَمْ يَعْبُدِ الْعِجْلَ أَنْ يَقْتُلُوا الْعَبَدَةَ). Az-Zamaḫšarī tvrdi da je broj ubijenih iznosio sedamdeset hiljada! (وَكَانَتِ الْقَتْلَى سَبْعيِنَ أَلْفًا). Dakako, uvijek je potrebno ove velike brojke, koje se navode u drevnim komentarima, uzimati sa velikim oprezom.

O porijeklu ovoga as-Sāmiriyye u komentarima Kur’āna postoje različita predanja. Abū s-Su‘ūd (Iršādu l-‘aqli s-salīm, IV:300) tvrdi da se ime as-Sāmiriyyu odnosi na jedno jevrejsko pleme, koje se zove Samarićani (وَالسَّامِرِيُّ مَنْسُوبٌ إِلَى قَبيِلَةٍ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ يُقَالُ لَهَا السَّامِرَةُ), Abū a-Su‘ūd dodaje da je as-Sāmiriyya “bio iz naroda koji je obožavao krave” (wa kāna min qawmin ya‘budūna l-baqara - وَكَانَ مِنْ قَوْمٍ يَعْبُدُونَ الْبَقَرَ). Muhammad Asad (The Message of the Qur᾽ān, 534) daje slično tumačenje, kaže da je ovaj Samarićanin (Samaritan) bio poznat po “uvođenju štovanja/obožavanja zlatnog teleta, što je, nesumnjivo, odjek egipatskog kulta Apisa” (... by his introduction of the worship of the golden calf, undoubtedly an echo of the Egyptian cult of Apis...).

Alsaid M. Badawi i Muhammed Abdel-Haleem (Arabic-English Dictionary of Qur’anic Usage, 454) tvrde da riječ as-Sāmiriyya označava “osobu/nekoga iz plemena Samariye” (someone from the tribe of Samaria).

Al-Qurṭubī (XI:159) navodi predanje da je ovaj tajnoviti as-Sāmiriyya iz istog pokoljenja djece iz kojeg potječe i sam Mūsā, a.s. I kao što je majka Mūsāova skrivala svoga tek rođenog sina, isto je radila (tvrdi al-Qurṭubī) i as-Sāmiriyyeva majka.

وَيُقَالُ إِنَّ أُمَّ السَّامِرِيِّ جَعَلَتْهُ حِينَ وَضَعَتْهُ فِي غَارٍ خَوْفًا مِنْ أَنْ يَقْتُلَهُ فِرْعَوْنُ فَجَاءَهُ جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَجَعَلَ كَفَّ السَّامِرِيِّ فِي فَمِ السَّامِرِيِّ فَرَضَعَ الْعَسَلَ وَاللَّبَنَ فَاخْتَلَفَ إِلَيْهِ فَعَرَفَهُ مِنْ حِينِئِذٍ...

“Priča se: Kad je as-Sāmiriyyu rodila majka, stavila ga je u neku pećinu iz straha da ga faraon ne ubije. Pa je (djetetu) as-Sāmiriyyi dolazio Ğibrīl i stavljao dlan as-Sāmiriyyev u usta as-Sāmiriyyeva, pa je dojio med i mlijeko. Ğibrīl ga je obilazio, pa ga je as-Sāmiriyya od tog vremena poznavao...”

Ovo kazivanje o zlatnom teletu mnogi su komentatori Kur’āna popratili sa velikim brojem drugih legendi, predanja i alegorijskih dosjetki. Tako se oko as-Sāmiriyyeva lika isplela duga priča.

Važno je podsjetiti da Kur’ān nema lijepe riječi za one koji su se prihvatili obožavanja zlatnoga teleta. U sūri al-A‘rāf (VII:152) oštro se kaže: إِنَّ الَّذِينَ اتَّخَذُوا الْعِجْلَ سَيَنَالُهُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَذِلَّةٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا - “Doista će one koji su prihvatili (zlatno) tele od Gospodara njihova stići na Ovom Svijetu gnjev i poniženje!” Ovo upozorenje kao da govori o svakom ljudskom pokoljenju koje materijalnim stranama života da prednost pred onim duhovnim i moralnim.

Također, Sāmiriyya je u Kur’ānu (XX:85) opisan kao onaj koji je “u zabludu odveo jevreje” (wa aḍallahumu s-sāmiriyyu - وَأَضَلَّهُمُ السَّامِرِيُّ), naime, odveo je na stranputicu samo onaj dio jevrejskog naroda koji se bio prihvatio obožavanja zlatnog teleta.

Izvori:

Alsaid M. Badawi i Muhammed Abdel-Haleem, Arabic-English Dictionary of Qur’anic Usage, Brill, Leiden, 2008.

Abū s-Su‘ūd, Iršādu l-‘aqli s-salīm, Bejrut, 1999.

Al-Kitabu l-Muqaddas (prijevod Biblije na arapski), Cambridge University Press, Cambridge, 1956.

Asad, Muhammadu Asadu, The Message of the Qur᾽ān, The Book Foundation, Bitton, Bristol, 2003.

Biblija, izd. Kršćanska sadašnjost, Zagreb, 1974.

Burūsawī, Ismāʻīl Ḥaqqī Burūsawī, Rūḥu l-bayān, Istanbul, 1421 (H.)

Ibn ‘Arabī, Muḥyī ad-Dīn Ibn ‘Arabī, Tafsīr ibn ‘Arabī, II, izd. al-Maktabah at-Tawfīqiyyah, bez. godine i mjesta izdanja.

Qurṭubī, al-Qurṭubī, al-Ğāmi‘u li aḥkāmi l-qur᾽ān, Bejrut, 1988.

Zamaḫšarī, ʻUmar az-Zamaḫšarī, al-Kaššāfu ʻan ḥaqā’iqi tanzīli wa ʻuyuni l-aqāwīli fī wuğūhi t-ta’wīli, Bejrut, 2001.