Interesantno je napomenuti da imena mjeseci hidžretskog kalendara nemaju vjerska već uglavnom praktična značenja za predislamske Arape, poput drugih narodnih imena za mjesece tokom godine. Tako se, na primjer, zul-hidždže naziva mjesec hadža, zbog hodočašća koje su Arapi tokom ovog mjeseca obavljali, isto kao što se mjesec lipanj naziva tim imenom jer u njemu cvatu lipe. Pogledajmo kao Ismail Haki u svom čuvenom tefsiru Ruhul-Bejanu tumači nazive imena mjeseci hidžretskog kalendara.

Značenje imena mjeseci hidžretskog kalendara

Muharrem (zabranjen, svet) nazvan je tako jer su Arapi zabranjivali ratovanje u njmeu. Safer (prazan, slobodan) je nazvan tim imenom zato što su Arapi tokom ovog mjeseca ostajali bez hrane i opskrbe, pa su morali napuštati svoja ognjišta tragajući za novim zalihama hrane. Prema drugom mišljenju safer je nazvan tim imenom jer su se Arapi u njemu oslobađali od zabrana kojih su se pridržavali tokom muharrema. Rebiul-evvel i rebiul-ahir su mjeseci u kojima su Arapi uživali zbog obilja plodova koji su tokom ova dva mjeseca pristizali. To je razlog zbog kojeg su im dali takva imena. Džumadel-ula i džumadel-uhra (prvo i drugo smrzavanje) su hladni mjeseci tokom kojih se voda smrzavala. Stoga je jasno što su ih Arapi nazvali takvim imenima. Redžeb (cijenjen, poštovan) nazvan je tim imenom jer su ga Arapi u vrijeme neznanja veoma poštovali i cijenili. Tokom ovog svetog mjeseca napuštali su i ostavljali ratovanje i vojne pohode. Redžeb se naziva i imenom „Redžeb Mudar“ po imenu arapskog plemena koje je u odnosu na druga plemena najviše cijenilo i uvažavalo svetost ovog mjeseca. Vjerovjesnik,a.s., je rekao: „Redžeb Mudar je mjesec koji se nalazi između džumadel-uhra i ša’bana.“ Ša’ban (dijeljenje, odvajanje) nazvan je tim imenom stoga što su se Arapi u njemu dijelili i odvajali jedni od drugih. Ramazan (žega) nazvan je tim imenom zbog žestoke žege i vrućine koja se dešavala tokom ovog mjeseca. Prema drugom mišljenju ramazan je tako nazvan jer se u njmu brišu grijesi, tj., ramazan sažiže grijehe. Neki islamski učenjaci poput Mudžahida smatrali su pokuđenim govoriti samo ramazan već su smatrali da kada se radi o imenu devetog mjeseca hidžretskog kalendara treba kazati mjesec ramazan – šehru ramadan. U jednom predanju stoji: „Nemojte govoriti došao je ramazan ili prošao je ramazan, već recite došao je mjesec ramazan. Uistinu, Ramadan je jedno od Allahovih lijepih imena.“ Mjesec ševval (podizanje) nazvan je tim imenom radi toga što se ljudi u njemu oslobađaju od grijeha, tj., grijesi se podižu od čovjeka. Prema drugom mišljenju ševval je dobio ime po lahkoći i hitrini u izvršavanju dobrih dijela, te zanosu i oduševljenju koje duša, oslobođena niskih strasti tokom ramazana, osjeća. Zul-ka’de (vrijeme odmora) nazvan je tako stoga što su Arapi tokom ovog mjeseca mirovali uživajući u obilju plodova koji su tada pristizali. Po drugom mišljenju zul-ka’de je nazvan tako jer su Arapi za vrijeme ovog mjeseca mirovali i nisu odlazili u ratne pohode. Arapi su se tokom mjeseca zul-ka’de okupljali u Meki i boravili u njoj. Konačno, ime posljednjeg mjeseca hidžretskog kalendara zul-hidždže (vrijeme hadža) upućuje na to da se u njemu obavljaju obredi hadža.

Vrijednost mjeseci hidžretskog kalendara

Od dvanaest hidžretskih mjeseci četiri su sveta. To su: redžeb, zul-ka’de, zul-hidždže i muharrem. Ovo su sveti, zabranjeni mjeseci jer je u njima zabranjeno ratovanje. Uzvišeni Allah je istakao vrijednost svetih mjeseci kao što je istakao vrijednost petka u odnosu na druge dane u sedmici, ili kao što je istaknut Dan Arefata. Neka vremena tokom dana i noći su bolja i vrijednija od drugih vremena, te je stoga Allah, dž.š., naredio vjernicima da u to vrijeme obavljaju namaz. Poput vremena, Allah, dž.š., je odlikovao i neka mjesta na Zemlji. Poznato je da je Mesdžidul-haram u Meki sveto mjesto. Jedan namaz u njemu bolji je od stotinu hiljada namaza obavljenih u nekoj drugoj džamiji. Allah, dž.š., je dao prednost određenim mjestima i vremenima tako što ih je ispunio Svojim počastima i svetošću. Dobro djelo koje se učini u blagoslovljenim vremenima i na svetim mjestima višestruko se nagrađuje u odnosu na dobro djelo učinjeno u neko drugo vrijeme ili na nekom drugom mjestu. Međutim, i grijeh koji se učini u blagoslovljenim vremenima i na svetim mjestima višestruko se kažnjava u odnosu na grijeh učinjen na nekom drugom mjestu ili u neko drugo vrijeme. Prema jednom predanju, kada Uzvišeni Allah zavoli nekog od Svojih robova On ga navikne da čini dobra djela u odabrana vremena da bi ga zbog toga mnogostruko nagradio. S druge strane, kada neko okrene leđa Allahu i Njegovoj vjeri, Allah ga navikne da čini loša djela u odabrana vremena i na svetim mjestima da bi ga što žešće kaznio.

Najodabraniji od svih mjeseci je ramazan jer je u njemu objavljen Kur’an; nakon njega po vrijednosti slijedi rebiul-evvel radi toga što je u njemu rođen Allahov Poslanik, a.s.; zatim slijedi redžeb koji je izdvojen od ostala tri sveta mjeseca; sljedeći po vrijednosti je ša’ban zbog toga što je to mjesec Allahovog Poslanika, a.s.; nakon njega dolazi zul-hidždže jer se tokom ovog svetog mjeseca obavlja hadž i jer su prvih deset dana ovog mjeseca vrijedni kao Lejletul-kadr; zatim slijedi muharrem koji je mjesec Allahovih vjerovjesnika i jedan od svetih mjeseci; potom slijede ostali mjeseci.

 Ruhul-Bejjan

Preveo: Elvir Duranović