Međunarodno humanitarno pravo (IHL), poznato i kao ratno pravo ili pravo oružanih sukoba,  je cjelina propisa koji imaju za cilj da ograniče posljedice oružanih sukoba. Ono štiti pojedince koji više ne učestvuju u neprijateljstvima i ograničava sredstva i metode vođenja rata.

Međunarodno pravo ljudskih prava (IHRL) je cjelina propisa međunarodnog prava koja je kreirana za zaštitu ljudskih prava na međunarodnom, regionalnom i domaćem nivou. Njih čine većinom ugovori, sporazumi između država i običajno međunarodno pravo.

Ovim odnosom prof. Bassiouni se bavio na više mjesta u svojim djelima, uključujući i knjigu The Shari’a and Islamic Criminal Justice in Time of War and Peace (Šeriat i islamsko krivično pravosuđe u vrijeme rata i mira), Cambridge University Press, 2014., p. 385.

Autor navodi da je napisao ovu knjigu vođen s pet međusobno povezanih ciljeva (p.16-17):

1. Da pokaže da su savremeno međunarodno humanitarno pravo i međunarodno pravo ljudskih prava kao i pravila savremene post-konfliktne i tranzicione pravde kompatibilni sa Šeriatom i islamskom pravnom naukom (fiqh);
2. Da upozna muslimane sa Šeriatom i islamskom pravnom naukom (fiqh) o tome šta je zabranjeno (muharram), pokuđeno (makruh) i šta treba biti primijenjeno na sukobe među muslimanima, na sukobe između muslimana i nemuslimana, te šta su njihove pravne obaveze prema Šeriatu i islamskoj pravnoj nauci;
3. Da poveća poštivanje međunarodnog humanitarnog prava i međunarodnog prava ljudskih prava;
4. Da upozna nemuslimane sa sadržajem Šeriata i islamske pravne nauke pošto nemuslimani postaju sve više važni u oblikovanju budućnosti muslimanskih država;
5. Da pobije islamofobe na Zapadu, posebno u SAD, koji diskredituju islam na osnovu užasne prakse nekih muslimana i da na taj način smanji tenzije između zapadne i islamske civilizacije.

Slijedeći ove ciljeve, prof. Bassiouni je detaljno razmatrao odnose islamskog međunarodnog prava i međunarodnog humanitarnog prava. To je vrlo važno, jer se činjenica da je islamska pravna nauka u 8. vijeku imala posebnu granu – siyar - koja se bavila pitanjima odnosa muslimana i nemuslimana u vrijeme mira i rata često zanemaruje u evropocentričkoj literaturi.

Ova grana prava zasnivala se na propisima Kur’ana, Sunneta, te praksi ranih muslimanskih vladara. Prof. Bassiouni je istakao da su jedan od izvora ove grane prava međudržavni ugovori muslimanskih i drugih zemalja koje imaju obavezujuću snagu na temelju principa pacta sunt servanda (ugovori se moraju poštovati) ili “Al-muslimun ‘ala šurutihim”. Na temelju ovog principa, Povelja OUN i drugi ugovori obavezuju muslimanske države.

Prof. Bassiouni je takođe u islamskom pravu identifikovao princip zabrane agresije i princip proporcijalne upotrebe sile. U pogledu zabrana i zaštita prof. Bassiouni navodi: zabranu ubijanja muslimana, zabranu ubijanja djece, zabranu samoubistva, zaštitu vjerskih mjesta, zabranu povrede svetih mjeseci, te zaštitu diplomata. Raspravlja, zatim, koncept džihada i promjene njegovog značenja kroz historiju. Navodi da Šeriat postavlja ograničenja kako u pogledu “prava na rat” (Ius ad bellum) tako i “prava u ratu” (ius in bello).”Pravo na rat” određuje kada se i pod kakvim uslovima može proglasiti rat i ko ima legitimno pravo da to učini. “Pravo u ratu” predstavlja skup pravila koja se moraju poštovati pri vođenju ratnih operacija.

Prof. Bassiouni smatra da je džihad u posljednjih četrdeset godina postao doktrina koja treba da opravda ponašanje onih koji su angažovani u političkom nasilju u namjeri da osiguraju legitimnost njihovih samoproglašenih ciljeva. To se nastojalo postići putem “selektivne teologije” (p. 203).

Prof. Bassiouni nije ostao samo na teoretskom bavljenju odnosa islamskog i međunarodnog prava. Ponudio je, takođe, i analitičku ocjenu sukoba u savremenom dobu u kojima su bile uključene muslimanske zemlje, a koje su trebale da se pridržavaju međunarodnog humanitarnog prava. On je kritikovao popularni narativ da su muslimani suštinski nasilni nudeći kontekst za razumijevanje tih sukoba i mjere da se ponašanja zaraćenih strana dovedu u sklad sa međunarodnim humanitarnim pravom. Takođe, prof. Bassiouni je učestvovao u izradi ili ukazivao na značaj brojnih važnih pravnih dokumenata nastalih u današnjem svijetu. To su: Statut Međunarodnog islamskog suda pravde (1987), Kairska deklaracija o ljudskim pravima u islamu (1990) i Konvencija Organizacije islamske konferencije o borbi protiv međunarodnog terorizma. Naprimjer, u ovom posljednjem dokumentu u preambuli se poziva na “principe tolerantnog islamskog Šeriata koji odbacuje sve forme nasilja i terorizma” uporedo sa “principima međunarodnog prava i poveljom Ujedinjenih nacija i relevantnim rezolucijama “.

Na ovaj način, prof. Bassiouni je želio da pokaže da je islamska pravna kultura u osnovi  kompatibilna sa savremenim međunarodnim pravom čijem razvoju je nedvojbeno doprinijela.