digital-naslovna-skracena.jpg
mobitel-banner-naslovna.jpg
leksikon-banner-za-homepage1.gif
Teme

Nacionalni i državotvorni mitovi

Autor: Ahmed Lavić Juli 10, 2018 0
“Kosovka devojka”, slika na kojoj se nalazi Pavle Orlović, srpski mitski junak Kosovskog ciklusa epskih narodnih pjesama “Kosovka devojka”, slika na kojoj se nalazi Pavle Orlović, srpski mitski junak Kosovskog ciklusa epskih narodnih pjesama

U povodu godišnjice Kosovske bitke i poznatog Miloševićevog govora na Gazimestanu 28. juna 1989.  kojim je, po mnogima, „Balkanski kasapin“ najavio tragične događaje koji su uslijedili i gurnuli Balkan u jedan od najmračnijih dijelova njegove povijesti. Osvrt na mitomaniju  „Politike“ iz 1989. godine

Mit o srpskoj državi i naciji

Jedan od osnovnih tonova pisanja „Politike“ u povodu obilježavanja 600. godišnjice Kosovske bitke bilo je pozivanje na nekadašnje „zlatno doba“ srpske historije, vrijeme prije dolaska zla, prije dolaska Turaka/Osmanlija koji su predstavljeni kao sotonske sile, sile tame, njegoševski rečeno: prije dolaska „jata prokletoga kota“. Na svaki način se ističe veličina i značaj srednjovjekovne Nemanjićke Srbije, kao najstarije države, u odnosu na države ostalih južnoslavenskih naroda, ističe se i vjekovni ekvilibrij između srpske države i Pravoslavne crkve pa tako vladika Lavrentije izjavljuje: „dok su u srednjem veku u nekim evropskim zemljama vođeni krvavi ratovi između crkve i države koje su se borile za prevlast, kod Srba je postojala savršena harmonija između crkve i države.“ Izražavajući otvoreni nacionalizam, Politika u svom kosovskom „udarničkom zanosu“ ističe da: „historijski zakon nastajanja nacija iz prelaza feudalizma u kapitalizam ima, u srpskom slučaju svoj izuzetak“ pa tako „nacionalna svijest počinje da sazrijeva još u XIII vijeku Srbije Nemanjića pa kasnije i za Kosovskog boja.“ U pisanju „Politike“ presudnu ulogu u formiranju i očuvanju srpske nacije imala je Srpska pravoslavna crkva koja je Srbe uspjela da očuva i pod strašnim „turskim jarmom“. Autor članka „Značaj boja na Kosovu“ izjednačava naciju sa religijom, odnosno srpstvo sa pravoslavljem, identifikacionu odrednicu koja je drugim narodima, u prvom redu Bošnjacima uvijek osporavana.

Također, komunistički plan ateizacije vidno je napredovao, pa je tako jedno istraživanje religijske svijesti u Beogradu provedeno 1970. godine, pokazalo da većina ispitanika ima izrazito antireligijski stav, 87,5 % ispitanika nikada se nije molilo a 89,6 % nikada nije išla u crkvu.

Spašavanje religije

Potenciranje mitova o srpskoj srednjovjekovnoj državi, značaju Srpske pravoslavne crkve, kao i podilaženje srpskoj naciji direktno nam oslikava političko stanje u Jugoslaviji odnosno Srbiji krajem osamdesetih godina 20. stoljeća. Ciljano se ističe „vjekovna“ harmonija između crkve i države u novim političkim okolnostima u kojima komunističko rukovodstvo Srbije, predvođeno Slobodanom Miloševićem, stvara svojevrsan savez sa crkvom, koji je bio vidno narušen u prethodnim decenijama socijalističke Jugoslavije. Takva politika potvrđuje riječi Roberta Bele da„istorija modernih nacija pokazuje da segmentarna racionalna politika nije dovoljna“ i da „niko nije uspio da stvori i promjeni veliku naciju ukoliko se nije pozvao na njenu dušu (V. Perica).“  Tako se na Miloševićev rigidni politički populizam nadovezuju i crkveni dušebrižnici što će za posljedicu imati eksploziju radikalnog nacionalizma i šovinizma koji će svoj početak imati upravo na Kosovu. Srpska pravoslavna crkva imala je, također, koristi od navedenog saveza. U decenijama nakon Drugog svjetskog rata stavljena je na margine društvenih zbivanja socijalističke Jugoslavije. Također, komunistički plan ateizacije vidno je napredovao, pa je tako jedno istraživanje religijske svijesti u Beogradu provedeno 1970. godine, pokazalo da većina ispitanika ima izrazito antireligijski stav, 87,5 % ispitanika nikada se nije molilo a 89,6 % nikada nije išla u crkvu. U sljedećim decenijama ukupan broj vjernika u Jugoslaviji postepeno je opadao da bi najnižu tačku dosegao 1984. godine kada je iznosio 45%. U takvom stanju crkva je posegla za mitovima kao bitnom odrednicom svijesti i podsvijesti srpskog stanovništva kako bi obnovila svoj uticaj u sprezi sa komunističkom vlašću sa kojom je čitav period socijalizma bila u stalnom sukobu.

Cijeli tekst

Oznake
« Sarajevo: Oduzeti vakufi pored kojih prolazimo 3. Biljani: Sedam Fatiha Šemse Džaferagića »

Povezani članci (po oznakama)

nazad na vrh

Sadržaj dozvoljeno prenositi uz naznaku izvora: Preporod novine