digital-naslovna-skracena.jpg
mobitel-banner-naslovna.jpg
leksikon-banner-za-homepage1.gif
Medžlisi

Vjerski objekti u Prozoru kojih odavno više nema

Autor: Safet Pozder Juli 25, 2015 0

Paralelno sa procesom povratka Bošnjaka u Prozor i okolna mjesta koji traje već punih 14 godina, traje i obnova vjerske infrastrukture.

 

Budući da je Preporod kroz svoje stranice budno pratio i pisao o izgradnji i obnovi naših džamija, mesdžida i drugih objekata, nije potrebno zadržavati se na tome. Međutim, ono što je potrebno jeste osvrt na vjerske objekte i nekadašnje simbole grada Prozora koji više ne postoje te tako, barem u pisanoj formi ostaviti određenog traga o njihovom postojanju. Otuda su slijedeći redovi zapravo pokušaj da se od zaborava otrgne jedan bitan i znakovit dio vjerskog života ovdašnjih muslimana. Iako Prozor, u vjerskom smislu, nikada nije kotirao kao neka značajnija sredina, siguran sam da se iz onoga što slijedi, barem djelimično, može izvući posve drugačiji zaključak.

Ne tako davno, prije svega nekoliko decenija, Prozor su krasila četiri minareta uz isto toliko džamija. Nuhefendića (Čaršijska) džamija je jedina koja se oduprla zubu vremena i prilika te je danas jedina gradska džamija u stalnoj funkciji. Hadži Nesuhova (Mahalska) džamija je u završnoj fazi obnove. Tačna godina njene izgradnje nije poznata a kao džamija prvi put se spominje 1604.godine. Bila je sagrađena od tesanog kamena, imala je unutrašnje dimenzije 6x7 metara, četverostrešni krov te drvenu munaru visoku oko 6 metara. Vakif, izvjesni Hadži Nesuh za koga se pretpostavlja da je bio ugledan i bogat mještanin Prozora, za potrebe izdržavanja džamije ostavio je i oveći vakuf ali vakufnama nije sačuvana te su detalji istog ostali nepoznati. Jedna od pretpostavki kaže da je Hadži Nesuhova džamija prvobitno bila bogumilska crkva te da je naknadno preinačena u džamiju o čemu je svjedočio i mihrab smješten u jednom od džamijskih ćoškova a ne na središnjem dijelu jugoistočnog zida, kao što je to uglavnom slučaj kod džamija. Pored toga, jedan od naziva Hadži Nesuhove džamije je i Fethijja, što je uobičajen naziv za džamije koje su prethodno bile crkve (takvi su slučajevi sa crkvom Svete Marije u Bihaću koja je preuređena u džamiju i nazvana Fethijja, crkvom Svetog Luke u Jajcu čiji su zvonici nakon uklanjanja zvona i postavljanja alema oko tri stoljeća služili kao munare, crkvom Svete Marije u Srebrenici uz koju je s lijeve strane dodata munara, crkvom Svetog Jovana Krstitelja u Konjicu koja je preinačena u mesdžid bez munare kasnije nazvan Djevojačkom džamijom).

 

Sultan Bajezid veli hanova (Careva) džamija

Ova džamija bila je smještena na omanjem platou prozorske mahale Podgrađe. Sagrađena je za vladavine sultana Bajezida II, te je spadala među najstarije džamije u našoj zemlji. Bila je sultanska džamija pa, kao takva, nije imala vakufskih dobara niti su njeni službenici primali ikakvu plaću, nego su, kao protunaknadu za vršenje svojih dužnosti uživali timare na prostoru prozorskog i livanjskog kadiluka. Za pretka porodice Nuspahić se priča da je u doba ''fetha'' došao s turskom vojskom u Prozor i prvi proučio ezan na prozorskom gradu.

Džamija je bila srednjih dimenzija, građena od lomljenog i tesanog kamena i pokrivena četverostresnim krovom. Uz nju je bila i drvena munara visoka 6 metara. Obnovljena je 1913.godine a u tu svrhu je Vakufska centrala u Sarajevu donirala hiljadu kruna. Mustafa Grcić, mujezin Čaršijske džamije i Mustafa Islamović iz Podgrađa sjećaju se da joj je munaru tada pravio neki Čiplek iz Varvare kod Prozora. Od 1920. do 1936, godine ova džamija se otvarala samo uz ramazan a imamsku dužnost u njoj vršio je Alija Hamidović, učenik i kasnije svršenik Gazi Husravbegove medrese. Posljednji imami ove džamije bili su Idris ef. Fejzić i Derviš ef. Kulaglić, a mujezin Derviš Alibegović. U ovoj džamiji se prestalo klanjati 1941.godine. Džamija je uništena 1943.godine pred naletom Italijana. Oko nje je bilo mezarje u kome je bilo nišana sa i bez natpisa, koje je uništeno. Danas je taj lokalitet veličine 150x40 metara zapušten i pretvoren u igralište tako da se džamiji ne zna ni za trag. 

 

Zaimovića (Hajrulah-agina) džamija

Džamija se svojevremeno nalazila na lokalitetu današnjeg gradskog parka. Prema predajama bila je slična prethodnim dvjema džamijama sa četverostrešnim krovom i omanjom drvenom munarom. Podigao ju je izvjesni zaim Mehmed Zaimović, predak prozorske porodice Zaimovića. Poput Mahalske džamije i ona je sagrađena prije 1604.godine jer se tada prvi put spominje u dostupnim izvorima.

Sredinom 19. vijeka džamija i cijela okolna mahala su nosile ime nekog Hajrulah-age koji je zasnovao vakuf iz čijeg prihoda su se davale plate službenicima džamije i džemata. Godine 1889. prihodi ovog vakufa bili su oko 30 forinti a raspoređeni su tako što se muteveliji davalo 2,5, imamu 18, mujezinu 4, za učenje hatmi 3 i za rasvjetu džamije 2 forinte. Tadašnji mutevelija ovog vakufa bio je Ali ef. Nuhefendić.

Danas je na lokalitetu Zaimovića džamije gradski park bez ijednog vidljivog traga koji bi ukazivao da se tu nekada nalazila džamija.

 

Mekteb ibtidaija

Nalazio se u gradskom parku, na mjestu nekadašnje Zaimovića džamije. Bila je to zgrada na dva sprata sagrađena 1910.godine. prvi muallim u njoj bio je Murat ef. Nuhefendić a plaću je primao iz vakufa Salih-bega Piragića. Prostorije ovog mekteba korištene su i za potrebe lokalne osnovne škole a u njegovom prizemlju bilo je i smješteno kulturno-prosvjetno društvo Uhuvvet.

Tačna godina nestanka ove zgrade nije poznata. Pouzdano se zna da je postojala i služila svojoj svrsi sve do 1941.godine.

 

Musala

Musala je oveći plato koji se nalazi iznad Hadži Nesuhove džamije i mahalskog greblja. Povremeno je korišten za klanjanje bajrama te druge vidove džematskog okupljanja. Posljednji Bajram namaz na Musali je klanjan 1930.godine a hutbu je održao Murat ef. Nuhefendić

Na lokalitetu Musale danas je mezarje.

 

 

 

« Veliki Badić-Mustelji (MIZ Bos. Krupa): Prelijepe hatme u povratničkom džematu Otvorena džamija u Jakešu (MIZ Modriča) »
nazad na vrh

Sadržaj dozvoljeno prenositi uz naznaku izvora: Preporod novine